Ποικιλόχρους πιτυρίαση

Πρόκειται για μια επιφανειακή μυκητίαση.Οφείλεται στο ζυμομύκητα Malassezia furfur( Pityrosporum) ο οποίος βρίσκεται φυσιολογικά στο δέρμα μας και κάτω από ορισμένες συνθήκες μπορεί να προκαλέσει την νόσο.
Οι συνθήκες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν την ανάπτυξή του και την πρόκληση της νόσου είναι η υγρασία και η μεγάλη παραγωγή σμήγματος σε άτομα με πολύ λιπαρό δέρμα.
Η νόσος είναι πιο συχνή σε ανοσοκατασταλμένα άτομα όπως οι πάσχοντες από AIDS, λέμφωμα, διαβήτη, νόσο του Cushing και σε όσους λαμβάνουν χρονίως φάρμακα που καταστέλλουν την άμυνα του οργανισμού (π.χ κορτικοστεροειδή), ενώ δεν αποκλείεται και η γενετική προδιάθεση.
Η ποικιλόχρους πιτυρίαση προσβάλει κυρίως νεαρούς ενήλικες (ηλικίας 15-24 ετών) και των δύο φύλων και χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση αποχρωματισμένων κηλίδων με ελαφριά απολέπιση, χρώματος καφέ, ερυθρού ή και αχρωμικές στον κορμό, την πλάτη και τα άνω άκρα ενώ στο πρόσωπο και στο κεφάλι εμφανίζεται πολύ πιο σπάνια.
Ο υπεύθυνος ζυμομύκητας αναστέλλει την παραγωγή των κατάλληλων ενζύμων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή της μελανίνης (της χρωστικής ουσίας του δέρματος που παράγεται με την έκθεσή μας στον ήλιο) από τα μελανοκύτταρα. Έτσι το δέρμα αποχρωματίζεται και η κατάσταση επιδεινώνεται (οι κηλίδες γίνονται ολοένα πιο εμφανείς και αντιαισθητικές) μετά την έκθεση στον ήλιο. Και αυτό διότι στα υπόλοιπα σημεία όπου τα μελανοκύτταρα συνεχίζουν να παράγουν κανονικά μελανίνη, το δέρμα σκουραίνει.
Οι λεκέδες έχουν τυπικά τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Οι περιοχές σκούρου ή μαυρισμένου δέρματος που έχουν προσβληθεί από ποικιλόχρους πιτυρίαση εμφανίζονται ως στρογγυλοί, επίπεδοι, ωχροί λεκέδες. Σε ανοικτόχρωμο δέρμα, συνήθως είναι σκουρότεροι από το γύρω δέρμα Παρουσιάζουν ελαφρά απολέπιση Έχουν καλά καθορισμένα περιγράμματα.
Η εικόνα της ποικιλόχρους πιτυρίασης είναι χαρακτηριστική: καφεγαλακτόχροες ('cafe au lait') κηλίδες που αυξάνουν σε μέγεθος και συρρέουν σχηματίζοντας ασύμμετρα σχήματα. Όταν ο ασθενής εκτίθεται στον ήλιο, οι κηλίδες μοιάζουν υποχρωματικές σε σχέση με το μαυρισμένο γύρω δέρμα. Αυτό εξηγείται από το γεγονός ότι ο μύκητας αφενός λειτουργεί ως ασπίδα κατά της υπεριώδους ακτινοβολίας και αφετέρου παράγει ουσίες που αναστέλλουν τη σύνθεση μελανίνης στα μελανινοκύτταρα. Ίσως και για αυτό το λόγο να διαγιγνώσκεται συχνότερα το καλοκαίρι.
Το άλλο χαρακτηριστικό της νόσου είναι ότι αυτές οι κηλίδες είναι στην πραγματικότητα μικρές πλάκες που αν ξυστούν με ένα νυστέρι αφήνουν λέπια σε αυτό (εξ ου πιτυρίαση). Αυτό αποτελεί και επιβοηθητικό σημείο στη διάγνωση για το ιατρό, που ενδέχεται να αξιολογήσει αρχικά τις κηλίδες ως λεύκη αν είναι αποχρωματισμένες. Αν επιπρόσθετα τα λέπια εξεταστούν στο μικροσκόπιο, δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας για τη φύση της νόσου.
Ο ασθενής πρέπει να ξέρει ότι ο φυσιολογικός χρωματισμός του δέρματος θα επανέλθει μετά από αρκετές εβδομάδες μετά το τέλος της θεραπείας (6-8 εβδομάδες) και ότι μπορεί να υποτροπιάσει.
Η νόσος αν παραμείνει χωρίς θεραπεία γίνεται χρόνια, αυξάνεται ο αριθμός των βλαβών και με την έκθεση στον ήλιο αυξάνει η μελάγχρωση των βλαβών με αποτέλεσμα να εμφανίζονται μεγάλες δυσχρωμίες στο δέρμα.
Η θεραπεία της νόσου αν η έκτασή της είναι μικρή μπορεί να είναι τοπική με κρέμες, λοσιόν, σπρέι ή σαμπουάν και συστηματική με αντιμυκητιασικά από του στόματος στις πιο εκτεταμένες μορφές της.
Η λοσιόν με σουλφίδιο σεληνίου μπορεί να εφαρμοστεί από τον λαιμό μέχρι τη μέση καθημερινά για 5-15 λεπτά για 7 ημέρες. Αυτή η θεραπεία επαναλαμβάνεται κάθε εβδομάδα για ένα μήνα και στη συνέχεια κάθε μήνα για συντήρηση.
Το σαμπουάν κετοκοναζόλης 1% ή 2%, εφαρμοζόμενο στο στήθος και την πλάτη για 5 λεπτά μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί εβδομαδιαίως για τη θεραπεία και την πρόληψη της επανεμφάνισης.
Η κετοκοναζόλη, 200 mg ημερησίως από το στόμα για μία εβδομάδα ή 400 mg ως εφάπαξ από του στόματος δόση ακολουθούμενη από άσκηση για να προκληθεί εφίδρωση, έχει ως αποτέλεσμα την θεραπεία του 90% των περιπτώσεων. Μετά την λήψη της κετοκοναζόλης θα πρέπει οι ασθενείς να καθοδηγούνται να μην κάνουν ντους για 8-12 ώρες γιατί η κετοκοναζόλη εκκρίνεται στο δέρμα με τον ιδρώτα.
Η εφάπαξ δόση της κετοκοναζόλης μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική και δεν πρέπει να προτιμάται σε περιοχές με ζεστό και υγρό κλίμα, ενώ η παρατεταμένη χορήγησή της ενέχει τον κίνδυνο φαρμακευτικής ηπατίτιδας. Δύο δόσεις από του στόματος φλουκοναζόλη, 300 mg για 14 ημέρες έχει παρόμοια αποτελεσματικότητα.
Ο ασθενής πρέπει να γνωρίζει ότι ο φυσιολογικός χρωματισμός του δέρματος θα επανέλθει περίπου σε 6-8 εβδομάδες μετά το τέλος της θεραπείας και ότι η νόσος μπορεί να υποτροπιάσει.
Χωρίς θεραπεία συντήρησης, υποτροπές θα εμφανιστούν σε πάνω από το 80% των θεραπευμένων περιπτώσεων, κατά τα επόμενα 2 χρόνια.
Καλό είναι να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα για πρόληψη των υποτροπών που συνήθως συμβαίνουν το καλοκαίρι όπως: α) τακτική χρήση σαπουνιού με ψευδάργυρο ή σελήνιο β) χρήση ενδυμασίας που επιτρέπει την εξάτμιση του ιδρώτα γ) αποφυγή χρήσης πολύ λιπαρών αντηλιακών και κρεμών και δ) χρήση σαμπουάν κετοκοναζόλης (πλύσιμο-λούσιμο ανά 10 ημέρες).
Η θεραπεία είναι μάλλον εύκολη, απλή και αποτελεσματική αλλά πρέπει να τονιστούν δύο σημεία: πρώτον, υπάρχει πάντοτε ο κίνδυνος υποτροπής και δεύτερον, η θεραπεία πρέπει να εφαρμόζεται σχολαστικά γιατί αν παραμείνει έστω και μία κηλίδα, είναι βέβαιο ότι η νόσος θα υποτροπιάσει.
Κατά τα άλλα, η θεραπεία είναι δεδομένη. Υπάρχουν πολυάριθμες αντιμυκητιασικές αλοιφές και λοσιόν οι οποίες εφαρμοζόμενες τοπικά, συνήθως για δύο εβδομάδες, είναι πολύ αποτελεσματικές. Εναλλακτικά, χρησιμοποιείται σαμπουάν με θειούχο σελήνιο το οποίο είναι ουσιαστικά ένα ειδικό αντιπυτιριδικό σαμπουάν.
Σε ειδικές περιπτώσεις με πολύ εκτεταμένη νόσο ή συχνές υποτροπές μπορούν να χρησιμοποιηθούν με επιτυχία αντιμυκητιασικά χάπια. Ωστόσο, στις συνήθεις περιπτώσεις δεν συνιστώνται αφού τα τοπικά σκευάσματα είναι αποτελεσματικά ενώ δεν απουσιάζουν οι πιθανές παρενέργειες και αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα όταν χορηγούνται χάπια από το στόμα.
Οδηγίες για τη Σωστή Πρόληψη:
Για την αποφυγή υποτροπών πρέπει να μειωθούν οι προδιαθεσικοί παράγοντες.
Στα άτομα με προδιάθεση να συστήσουμε αποφυγή συνθετικών ρούχων, τη χρήση λιπαρών καλλυντικών και την αποχή από υγρά και ζεστά μέρη.
Επειδή η μυκητίαση δεν είναι μεταδοτική και ο μύκητας δεν ζει πάνω από λίγες μέρες έξω από την ανθρώπινη επιδερμίδα, η απολύμανση του ρουχισμού δεν είναι απαραίτητη.