ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΝΕΦΡΟΥ

ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΝΕΦΡΟΥ

Ο νεφροκυτταρικός καρκίνος, ο οποίος αντιστοιχεί σε περίπου 2% όλων των νέων περιστατικών καρκίνου, αναφέρεται συχνά ως καρκίνος του νεφρού. Τα ποσοστά επίπτωσης του νεφροκυτταρικού καρκίνου αυξάνονται σταθερά ανά τον κόσμο, εν μέρει εξαιτίας του καπνίσματος και της παχυσαρκίας. Στην ΕΕ, το 2006 διαγνώσθηκαν περισσότερα από 63.000νέα περιστατικά νεφροκυτταρικού καρκίνου, ενώ 26.000 άνθρωποι πέθαναν εξαιτίας της νόσου.

Στον καρκίνο του νεφρού τα καρκινικά κύτταρα αναπτύσσονται στο εσωτερικό τοίχωμα της κοιλότητας του νεφρού και εξελίσσονται σε όγκο. Εάν δεν αντιμετωπιστεί, ο όγκος δύναται να εξαπλωθεί στους γειτονικούς λεμφαδένες και τελικά σε άλλα όργανα.
Ο καρκίνος του νεφρού είναι πιο συχνός στους άνδρες από ότι στις γυναίκες και η επίπτωση αυξάνεται με την ηλικία. Πρόκειται για μη ελεγχόμενη αύξηση μη φυσιολογικών κυττάρων στον νεφρό ή στον άμεσα περιβάλλοντα ιστό. Περίπου 90% των καρκίνων του νεφρού αναφέρονται ως καρκίνος των νεφρικών κυττάρων (RCC), γνωστός ορισμένες φορές ως αδενοκαρκίνωμα νεφρού, το οποίο μπορεί να ταξινομηθεί περαιτέρω σε υποτύπους, ανάλογα με την εικόνα του κάτω από το μικροσκόπιο. Ο πιο συνήθης από αυτούς τους υποτύπους είναι ο «διαυγοκυτταρικός» RCC. Ένας πολύ λιγότερο συχνός τύπος καρκίνου του νεφρού είναι γνωστός ως καρκίνος από μεταβατικό επιθήλιο (TCC), ο οποίος αναπτύσσεται στη νεφρική πύελο (την κεντρική περιοχή του νεφρού) και/ή στον ουρητήρα (τον σωλήνα που συνδέει τον νεφρό με την ουροδόχο κύστη).


• Ο καρκίνος του νεφρού έχει βρεθεί σταθερά ότι είναι πιο συχνός στους καπνιστές από ότι στους μη καπνιστές και σήμερα υπάρχουν επαρκή στοιχεία που δείχνουν ότι το κάπνισμα είναι παράγοντας κινδύνου τόσο για RCC όσο και για TCC.
• Η σχέση μεταξύ καρκίνου του νεφρού και διατροφής δεν έχει ακόμη αποδειχθεί, αλλά ορισμένες ερευνητικές ενδείξεις δείχνουν ότι η υπερβολική κατανάλωση κρέατος, γαλακτοκομικών προϊόντων, λίπους ή πρωτεϊνών μπορεί να παίζει ρόλο. Ωστόσο, η παχυσαρκία ιδίως στις γυναίκες είναι ένας εξακριβωμένος παράγοντας κινδύνου και περίπου 25% των περιστατικών αποδίδονται σε υπερβάλλον βάρος στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Η έκθεση σε ορισμένα βιομηχανικά υλικά, όπως το κάδμιο, ο αμίαντος και ο μόλυβδος, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του νεφρού.
• Οι πάσχοντες από διαβήτη, χρόνια νεφρική νόσο (και οι υποβαλλόμενοι στη σχετιζόμενη αιμοκάθαρση) ή υπέρταση διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του νεφρού. [
• 25 – 45% των ατόμων που πάσχουν από τη σπάνια κληρονομική κατάσταση του συνδρόμου von Hippel-Lindau (μια νόσο που πλήττει περίπου 1 στα 36.000 άτομα και που οδηγεί σε ανάπτυξη όγκου ή κύστης σε όλο το σώμα) θα αναπτύξουν RCC.

Συμπτώματα
Στα πρώιμα στάδια της νόσου, οι περισσότεροι ασθενείς δεν εκδηλώνουν συμπτώματα. Τα συμπτώματα του καρκίνου του νεφρού, όταν εκδηλωθούν, μπορεί να περιλαμβάνουν:
• Αίμα στα ούρα ή μη φυσιολογικό χρώμα ούρων. Αυτό είναι συνήθως το πρώτο αναγνωρίσιμο σύμπτωμα του καρκίνου του νεφρού.
• Πόνο στην πλάτη, τα πλευρά ή την κοιλιά (ορισμένες φορές προκαλείται από θρόμβους αίματος στους ουρητήρες ή στην ουροδόχο κύστη).
• Επίμονoς πυρετός.
• Απώλεια βάρους.
• Οίδημα στις ποδοκνημικές αρθρώσεις (αστραγάλους) ή στα κάτω άκρα (λόγω μειωμένης ικανότητας του σώματος να απαλλαχθεί από την περίσσεια υγρών)

Εργαστηριακές εξετάσεις
Δεν υπάρχουν ειδικά εργαστηριακά ευρήματα. Η αιματουρία εμφανίζεται στο 40-60% των περιπτώσεων με καρκίνο. Αυξημένη ταχύτητα καθίζησης (Τ.Κ.Ε.) παρατηρείται στο 55-75%. Επίσης, αναιμία εμφανίζει το ένα τρίτο των ασθενών.
Οι κυριότερες απεικονιστικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται είναι:
• Υπερηχογράφημα: Έχει προσφέρει σημαντικά στην πρώιμη διάγνωση του RCC.
• Αξονική Τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Αποτελεί εξέταση εκλογής για τη διάγνωση αλλά και τη σταδιοποίηση του καρκίνου του νεφρού.
• Μαγνητική Τομογραφία κοιλίας και οπισθοπεριτοναϊκού χώρου: Είναι ισοδύναμη με την αξονική τομογραφία στη διάγνωση του RCC, αλλά πλεονεκτεί στη σταδιοποίησή του.

Η έκβαση της θεραπείας συχνά σχετίζεται άμεσα με τη σταδιοποίηση του καρκίνου. Αν η διάγνωση καρκίνου του νεφρού γίνει όταν η νόσος είναι σε σχετικά πρώιμο στάδιο, η θεραπεία μπορεί συχνά να οδηγήσει σε ίαση, μέσω χειρουργικής αφαίρεσης (νεφρεκτομής) μέρους ή του συνόλου του νεφρού. Δυστυχώς, αυτό σπάνια συμβαίνει, καθώς οι περισσότεροι ασθενείς παραμένουν ασυμπτωματικοί στα πρώιμα στάδια της νόσου.
Ωστόσο, αν ο καρκίνος του νεφρού βρίσκεται σε πιο προχωρημένο στάδιο, η θεραπεία αφορά περισσότερο τον έλεγχο του καρκίνου, τη βελτίωση των σχετιζόμενων συμπτωμάτων και, τελικά, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.

Όπως και με τη νόσο πρώιμου σταδίου, η χειρουργική επέμβαση αποτελεί την κύρια μέθοδο θεραπείας στα πιο όψιμα στάδια της νόσου.
Η ριζική νεφρεκτομή, που περιλαμβάνει την αφαίρεση του νεφρού, με το περινεφρικό λίπος και το σύστοιχο επινεφρίδιο, είναι η είναι η συνιστώμενη θεραπεία . Αυτό μπορεί να γίνει με εξωπεριτοναϊκή προσπέλαση, με υψηλή οσφυϊκή ή θωρακοκοιλιακή τομή ή με διαπεριτοναϊκή προσπέλαση (διακοιλιακά). Εάν ο όγκος είναι μικρός ή παρουσιάζει αμφοτερόπλευρη εντόπιση ή όταν υπάρχει κάποιου βαθμού νεφρική ανεπάρκεια και όταν αυτό είναι εφικτό, συνιστάται και η μερική νεφρεκτομή, που αφαιρεί το τμήμα του νεφρού όπου εντοπίζεται ο όγκος. Ακόμη και επί παρουσία μεταστάσεων συνιστάται η διενέργεια της ριζικής νεφρεκτομής, για τον έλεγχο των δευτεροπαθών εκδηλώσεων, ενώ ακολουθεί συμπληρωματική θεραπεία, που είναι αντικείμενο των ειδικών ογκολόγων.


Άλλες θεραπευτικές επιλογές για άτομα με πιο όψιμα στάδια της νόσου είναι οι εξής:
• Γενικά, ως κλασική φροντίδα χρησιμοποιούνται ιντερφερόνη-α και ιντερλευκίνη και έχει αποδειχθεί ότι παρέχουν κάποια επιτυχία στην επιβράδυνση της αύξησης των καρκίνων του νεφρού.
• Η χημειοθεραπεία και η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιούνται σε λιγότερα περιστατικά, αλλά έχουν πολύ χαμηλή αποτελεσματικότητα σε σύγκριση με τη χρήση σε άλλους τύπους όγκου.
• Η ακτινοθεραπεία έχει επίσης περιορισμένη επιτυχία και χρησιμοποιείται κυρίως για την ανακούφιση από τον οφειλόμενο στις μεταστάσεις πόνο.
• Αναστολείς ορισμένων ενζύμων μεταξύ των οποίων και εκείνοι που συντελούν στη συρρίκνωση των καρκινικών κυττάρων, χρησιμοποιούνται επίσης ως η πλέον πρόσφατη θεραπευτική επιλογή (στοχευμένη θεραπεία)

Επίσης, ο RCC (νεφροκυτταρικός καρκίνος) είναι ένας από τους λίγους καρκίνους που μπορεί να υποχωρήσουν και χωρίς θεραπευτική παρέμβαση, αλλά αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια και η μακροχρόνια επιβίωση δεν είναι σίγουρη.

Το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης για άτομα με καρκίνο που περιορίζεται στον νεφρό είναι περίπου 60–75%. Το ποσοστό αυτό μειώνεται σημαντικά εάν έχει αναπτυχθεί μετάσταση και ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους λεμφαδένες ή σε απομακρυσμένες θέσεις, όπως άλλα όργανα.

Αυτό δείχνει την ανάγκη της κλινικής και φυσικά της παθολογοανατομικής σταδιοποίησης , που κύρια ενδιαφέρει την κατάσταση της κάψας του νεφρού και την επέκταση ή όχι του όγκου στο περινεφρικό λίπος, με την οποία αλλάζουν δραματικά τα ποσοστά της επιβίωσης. Όγκοι εντοπισμένοι μέσα στο νεφρό (στάδια Τ1 και Τ2), παρουσιάζουν ποσοστά πενταετούς επιβίωσης πάνω από 80%, ενώ σε όγκους με διάσπαση της κάψας και τοπική επέκταση (στάδια Τ3 και Τ4), αυτά δεν ξεπερνούν το 50%. Όγκοι με μεταστάσεις στα γάγγλια παρουσιάζουν ποσοστά πενταετούς επιβίωσης μέχρι 20%, που μειώνονται στο μισό (10%), όταν συνυπάρχουν απομακρυσμένες μεταστάσεις.

Τα «παχιά» ψάρια προστατεύουν από τον καρκίνο του νεφρούΗ κατανάλωση λιπαρών ψαριών, όπως το σολομός, το σκουμπρί και η ρέγκα, τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα ελαττώνει σημαντικά τις πιθανότητες αναπτύξεως καρκίνου του νεφρού – στις γυναίκες τουλάχιστον, σύμφωνα με μία νέα μελέτη που δημοσιεύεται στην «Επιθεώρηση της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας».
Η 15ετής μελέτη διεξήχθη σε περισσότερες από 61.000 Σουηδέζες, ηλικίας 40 έως 76 ετών. Όπως έδειξε, οι εθελόντριες που έτρωγαν συστηματικά «παχιά» ψάρια είχαν 74% λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο του νεφρού σε σύγκριση με εκείνες που δεν έτρωγαν καθόλου ψάρια.
Επιπλέον, όσες έτρωγαν λιγότερο «παχιά» ψάρια, όπως ο τόνος, ο μπακαλιάρος και τα ψάρια του γλυκού νερού, δεν είχαν τόσο μεγάλη προστασία.
Τα «παχιά» (ή λιπαρά) ψάρια είναι πλούσια σε ωμέγα-3 λιπαρά οξέα και βιταμίνη D. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι ένα είδος λίπους που παλαιότερες μελέτες έχουν δείξει ότι έχει αντικαρκινικές και ιδιότητες, ενώ είναι γνωστό ότι οι πάσχοντες από καρκίνο του νεφρού συχνά έχουν χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D στο αίμα.
Σε σύγκριση με τα άλλα είδη ψαριών, τα «παχιά» ψάρια περιέχουν έως 30 φορές υψηλότερες ποσότητες ωμέγα-3 λιπαρών οξέων και έως 5 φορές περισσότερη βιταμίνη D.
«Το να αποκαλούμε “παχιά” ορισμένα ψάρια μπορεί να τρομάζει όσους προσέχουν τη σιλουέτα τους, αλλά στην ουσία υποδηλώνει την περιεκτικότητά τους σε ιδιαίτερα ωφέλιμα για την υγεία λίπη», είπε η δρ Αλίσια Βολκ, από το Ίδρυμα Καρολίνσκα στη Στοκχόλμη.
«Είναι γεγονός ότι τα “παχιά” ψάρια περιέχουν περισσότερες θερμίδες από τα άλλα ψάρια, αλλά τα οφέλη τους είναι συντριπτικά περισσότερα», πρόσθεσε.
Όπως έγραψαν οι ερευνητές, από τις εθελόντριες της μελέτης 150 ανέπτυξαν καρκίνο του νεφρού στη διάρκεια της 15ετίας.

Ένα με δύο ποτά την ημέρα φαίνεται να μειώνουν μετριοπαθώς τον κίνδυνο εκδήλωσης νεφροκυτταρικού καρκίνου
Ένα με δύο ποτά την ημέρα φαίνεται να μειώνουν μετριοπαθώς τον κίνδυνο εκδήλωσης νεφροκυτταρικού καρκίνου ανεξαρτήτως του καταναλισκόμενου τύπου αλκοόλ, σύμφωνα με νέα αμερικανική μελέτη που δημοσιεύεται στο επιστημονικό έντυπο Journal of the National Cancer Institute.
Πολλαπλές μελέτες έχουν υποδείξει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ αλκοόλ και καρκίνου του νεφρού, αλλά δεν ήταν καταληκτικές και δεν είναι ξεκάθαρο κατά πόσο το αλκοόλ από μόνο του επηρεάζει τον κίνδυνο, ή αν οι επιδράσεις του οφείλονται σε συγκεκριμένους τύπους αλκοόλ.
Η Δρ Τζουνγκ Εουν Λι του Νοσοκομείου Brigham and Women της Βοστόνης και οι συνεργάτες της ανέλυσαν στοιχεία από 12 κλινικές έρευνες. Τα στοιχεία προέρχονταν από γενικούς πληθυσμούς των ΗΠΑ, του Καναδά, της Σουηδίας, της Φινλανδίας και της Ολλανδίας, καθιστώντας τη μελέτη, την μεγαλύτερη σχετικά με την εξεταζόμενη σχέση μεταξύ καρκίνου του νεφρού και κατανάλωσης αλκοόλ.
Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που συμπεριλήφθηκαν ήταν 530.469 γυναίκες και 229.575 άνδρες. Στην αρχή της έρευνας, οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν διατροφικό ερωτηματολόγιο συχνότητας που περιλάμβανε και τα αλκοολούχα ποτά. Οι ερευνητές καθόρισαν τη μετριοπαθή κατανάλωση αλκοόλ ως το αντίστοιχο λίγο περισσότερο του ενός ποτού την ημέρα. Εξαίρεσαν τα άτομα που έπιναν περισσότερα από δύο ποτά ημερησίως.
Κατά τη διάρκεια των επτά με 20 ετών της μελέτης, 711 γυναίκες και 719 άνδρες διαγνώστηκαν με νεφροκυτταρικό καρκίνο. Αυτό μεταφράζεται σε 23 περιπτώσεις ανά 100.000 μη-καταναλωτές ανά έτος και 15 περιπτώσεις ανά 100.000 μετριοπαθείς πότες ανά έτος.
Αφού συνυπολογίστηκε η επίδραση της ηλικίας, ο κίνδυνος νεφροκυτταρικού καρκίνου ήταν 25% χαμηλότερος στους μετριοπαθείς πότες συγκριτικά με αυτούς που δεν έπιναν αλκοόλ, στατιστικά σημαντική διαφορά.
Επίσης διαπιστώθηκε δοσο-εξαρτώμενη σχέση, καθώς όσο η ποσότητα της καθημερινής κατανάλωσης αλκοόλ αυξανόταν από περίπου δύο ποτά την εβδομάδα σε περίπου ένα ποτό την ημέρα, ο κίνδυνος καρκίνου του νεφρού ήταν από 6% χαμηλότερος έως και 25% χαμηλότερος αντίστοιχα.
Οι συσχετισμοί παρέμεναν αμετάβλητοι ακόμα και όταν συνυπολογίστηκαν άλλοι συνεισφέροντες παράγοντες, όπως το βάρος, το ιστορικό υπέρτασης, το κάπνισμα και άλλες μεταβλητές. Το αναπαραγωγικό ιστορικό, η χρήση διατροφικών ουσιών και η συνολική πρόσληψη θερμίδων είχαν μικρή επίδραση. Τα αποτελέσματα ήταν όμοια για τη μπίρα, το κρασί και τα οινοπνευματώδη ποτά.
Ωστόσο, οι ερευνητές δεν μπόρεσαν να ξεχωρίσουν μεταξύ των συμμετεχόντων ποιοι ήταν μετριοπαθείς καθημερινοί πότες και αυτών που έτειναν να πίνουν μεγάλες ποσότητες σποραδικά. Επομένως, οι επιδράσεις της πολύ βαριάς κατανάλωσης αλκοόλ, της συχνής και των διαφόρων άλλων προτύπων κατανάλωσης, παραμένουν ασαφείς.
Οι ειδικοί εικάζουν ότι το αλκοόλ μπορεί να μειώνει τον κίνδυνο νεφροκυτταρικού καρκίνου βελτιώνοντας την ευαισθησία στην ινσουλίνη. Αλλες πιθανές εξηγήσεις περιλαμβάνουν την δραστηριότητα των αντιοξειδωτικών φαινολικών συστατικών που περιέχει το αλκοόλ, και μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση του κινδύνου νεφροκυτταρικού καρκίνου αφαιρώντας τους καρκινογόνους παράγοντες, μειώνοντας τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων ή προάγοντας τον κυτταρικό θάνατο. Απ' την άλλη, το αλκοόλ καθεαυτό είναι ίσως ο κυριότερος υπαίτιος.
Ανεξαρτήτως πάντως του εμπλεκόμενου μηχανισμού στη μετριοπαθή μείωση του κινδύνου, οι ασθενείς θα πρέπει να θυμούνται ότι το αλκοόλ μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο πολλών άλλων μορφών καρκίνου, περιλαμβανομένου του μαστού, του ήπατος και του οισοφάγου.
Η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους και η αποφυγή του καπνίσματος είναι οι βασικές αρχές μείωσης του κινδύνου.